پروبیوتیک ها باکتری های مفیدی هستند که دارای فواید بسیاری می باشند و در برخی موارد می‌توانند موجب بروز برخی عوارض نیز شوند. در این مقاله به بررسی این موضوع می پردازیم که پروبیوتیک ها چه هستند؟ خواص پروبیوتیک ها چه بوده؟ و آیا مصرف آنها همواره ایمن است؟
پروبیوتیک چیست؟
باکتری ها و میکروارگانیسم های بسیاری در روده ما وجود دارند. محققان بیان می‌کنند که، این باکتری ها و میکروب ها دارای نقش کلیدی در بهبود گوارش و سیستم ایمنی هستند. برخی باکتری ها اثرات مفیدی را برای میزبان خود به همراه داشته؛ در حالیکه سایر گونه ها، یکسری عوارض جانبی را نیز به همراه دارند. برهم زدن تعادل باکتری ها در روده، موجب بروز مشکلات گوارشی، عفونت ها و برخی عوارض دیگر می گردد.
شواهد بیانگر آن هستند که، مصرف پروبیوتیک ها موجب افزایش سطح باکتری های مفید روده می گردد. برخی انواع ماست، مکمل ها و غذاهای تخمیری مانند کفیر و تمپه (یکی از فراورده‌های سنتی سویا) حاوی پروبیوتیک ها هستند. بیفیدوباکتریوم و لاکتوباسیلوس باکتریا دو نوع از رایج ترین پروبیک ها هستند که در صنعت غذا به فرآورده های غذایی افزوده می شود.
فواید پروبیوتیک ها
محققان بیان می‌کنند که مصرف پروبیوتیک ها دارای اثرات مفیدی بر بهبود بیماری های گوارشی مانند سندروم روده تحریک پذیر و بیماری التهابی روده (Inflammatory bowel disease) یا IBD می باشد. بسیاری از افراد نیز از پروبیوتیک ها برای درمان اسهال و یبوست استفاده می‌کنند.
شواهد بیانگر آن است که مصرف پروبیوتیک ها در بهبود بیماری های زیر موثر است:
- اگزما
- چاقی
- مقاومت به انسولین
- دیابت نوع ۲
- کبد چرب غیر الکلی
عوارض جانبی مصرف پروبیوتیک
مصرف بیش از حد پروبیوتیک ها علاوه بر بروز اثرات مثبت، موجب بروز برخی عوارض جانبی نیز می گردد:
ناراحتی های گوارشی
برخی افراد در هنگام شروع به مصرف پروبیوتیک ها، ناراحتی هایی مانند نفخ، گاز و اسهال را تجربه می‌کنند؛ که علت آن مربوط به برهم خوردن تعادل باکتری های روده می باشد، به طوری که با افزایش سطح باکتری های تولید کننده ی گاز، این علائم نمایان می گردد. اگر چه معمولا همه این علائم در طی چندین روز یا چندین هفته برطرف می گردند. در صورت عدم برطرف شدن این عوارض، مراجعه به پزشک توصیه می گردد. در برخی موارد پزشک مصرف گونه های متفاوتی از پروبیوتیک ها را توصیه می کند.
مشکلات پوستی
در برخی موارد، مصرف پروبیوتیک ها موجب تحریک یا خارش پوست می گردد. در صورت بروز هرگونه تحریک یا خارش پوستی مصرف پروبیوتیک را متوقف کنید. مطالعه برچسب محصولات، برای اطمینان از عدم وجود آلرژن ها در آن توصیه می گردد. در صورت عدم بهبود مشکلات پوستی، مراجعه به پزشک توصیه می گردد.
آلرژی
افراد مبتلا به آلرژی یا عدم تحمل غذایی به موادی مانند گلوتن، تخم مرغ، سویا، لبنیات یا لاکتوز؛ باید با حساسیت بیشتری پروبیوتیک مناسب خود را انتخاب کنند.
چنانچه در هنگام مصرف پروبیوتیک ها، با علائم آلرژی مواجه شدید؛ مصرف پروبیوتیک ها را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید.
افزایش ریسک بروز عفونت
عموما مصرف پروبیوتیک ها ایمن می باشد؛ اما با این حال مطالعه ای در سال ۲۰۱۷ بیان کرد که کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیماری های حاد، باید از مصرف پروبیوتیک ها اجتناب کنند. در برخی موارد با مصرف پروبیوتیک ها در مبتلایان به بیماری‌های حاد، افزایش نرخ بروز برخی عفونت های باکتریایی و قارچی در این افراد گزارش گردید.
افراد مبتلا به مشکلات سیستم ایمنی نیز باید قبل از مصرف پروبیوتیک ها با پزشک خود مشورت کنند.
افراد مصرف کننده داروهای ضد عفونت نیز، باید مصرف پروبیوتیک ها را تا بهبودی کامل عفونت به تعویق بیاندازند.
مقاومت به آنتی‌بیوتیک
برخی گونه های نادر از پروبیوتیک ها، دارای ژن های مقاوم به آنتی بیوتیک می باشند که در برخی مواقع می‌توانند این ژن‌ها را به سایر باکتری‌های بدن نیز انتقال دهند.
کارخانه های صنایع غذایی محصولات خود را از نظر وجود ژن های مقاوم به آنتی بیوتیک مورد بررسی قرار می دهند اما با این حال تهیه ی مواد غذایی از کارخانه های معتبر توصیه می گردد.