رژیم غذایی فاقد گلوتن، عمدتا در افراد مبتلا به بیماری سلیاک و مبتلایان به عدم تحمل گلوتن به کار می رود. با این حال، امروزه شاهد آن هستیم که بسیاری از افرادی که مبتلا به این مشکلات نیستند نیز به استفاده از رژیم‌های غذایی فاقد گلوتن تمایل دارند؛ چرا که به نظر می‌رسد رژیم‌های فاقد گلوتن اثرات بسیار مفیدی را بر سلامت بدن به همراه دارند.
گلوتن پروتئینی است که در مواد غذایی مانند گندم، جو و چاودار یافت می شود. گلوتن موجود در نان و پاستا به قوام بهتر مواد غذایی کمک می‌کند.
مبتلایان به بیماری سلیاک توانایی هضم گلوتن را ندارند؛ بنابراین مصرف رژیم غذایی فاقد گلوتن سبب بهبود کیفیت زندگی این بیماران می گردد.
مواد غذایی ممنوع در رژیم غذایی فاقد گلوتن
مبتلایان به بیماری سلیاک باید از مصرف غذاهای حاوی گلوتن خودداری کنند؛ مصرف غذاهای حاوی مقادیر بسیار اندکی از گلوتن نیز در این رژیم ممنوع است.
- غذاهای حاوی گندم جو و چاودار
- کیک و پای
- سیب زمینی سرخ کرده
- پاستا
- گوشت‌های فرآوری شده
- سوپ ها
علاوه بر موارد فوق برخی مواد غذایی دیگر مانند غذاهای فرآوری شده نیز می‌توانند حاوی گلوتن مخفی باشند. در صورت تبعیت از رژیم غذایی فاقد گلوتن، قبل از مصرف هر نوع فرآورده ی غذایی ابتدا برچسب محصول را برای اطمینان از عدم وجود گلوتن در آن چک کنید.
سایر موادی مانند خمیر بازی و مکمل ها نیز می توانند حاوی گلوتن باشند؛ بنابراین عدم استفاده از این محصولات در مبتلایان به سلیاک توصیه می گردد.
غذاهای فاقد گلوتن
- میوه جات و سبزیجات
- تخم مرغ تازه
- گوشت تازه
- ماهی و ماکیان
- مغزیجات
- اغلب فرآورده های لبنی
- برنج سفید
چرا گلوتن مضر است؟
در بیماران مبتلا به سلیاک، مصرف گلوتن سبب تحریک پاسخ ایمنی بدن و آسیب به مخاط روده می گردد که در پی آن عدم جذب کافی مواد مغذی، کم خونی، کاهش رشد و کاهش وزن بروز پیدا می‌کند.
در صورت مداومت به مصرف گلوتن در مبتلایان به سلیاک، عوارضی مانند پوکی استخوان، ناباروری، ام اس و مشکلات عصبی در این افراد پدیدار می‌شود.
تنها درمان موثر در مبتلایان به سلیاک استفاده از یک رژیم فاقد گلوتن است.
چه افرادی از رژیم غذایی فاقد گلوتن استفاده کنند؟!
مطالعات بیانگر آن است که مصرف رژیم فاقد گلوتن موجب بهبود علائم مشکلات گوارشی در افراد می گردد.
به نظر می رسد که برخی افراد دارای حساسیت به گلوتن می باشند، البته این به معنای ابتلا به سلیاک نیست؛ استفاده از رژیم غذایی فاقد گلوتن در این افراد به بهبود ناراحتی های گوارشی کمک می کند.
فواید رژیم غذایی فاقد گلوتن
مطالعه در سال ۲۰۱۷ بیان کرد که استفاده از رژیم فاقد گلوتن سبب بهبود عملکرد روده، بهبود علائم سندروم روده ی تحریک پذیر و بهبود تعادل باکتری های روده می گردد.
اثرات رژیم فاقد گلوتن بربیماری های اوتیسم، صرع واسکیزوفرنی
اوتیسم: برخی مطالعات بیان می کنند که ارتباط مستقیمی بین مصرف گلوتن و بیماری اوتیسم وجود دارد؛ به نظر می‌رسد که مبتلایان به اوتیسم دارای سطوح بالاتری از ایمونوگلوبین های واکنش دهنده به گلوتن هستند. با این حال انجام مطالعات بیشتری مورد نیاز است.
صرع: برخی مطالعات عدم مصرف گلوتن در مبتلایان به صرع را توصیه می کنند.
اسکیزوفرنی: به نظر می‌رسد که مبتلایان به اسکیزوفرنی، دارای سطوح بالاتری از ایمونوگلوبین های واکنش دهنده به گلوتن هستند؛ بنابراین استفاده از رژیم فاقد گلوتن در آنان می تواند مفید واقع شود.
عوارض رژیم فاقد گلوتن
کمبودهای تغذیه ای در رژیم فاقد گلوتن
استفاده از رژیم فاقد گلوتن می تواند سبب کمبود دریافت مواد مغذی مانند آهن، کلسیم، فیبر، تیامین، ریبوفلاوین و نیاسین گردد.
کمبود فیبر در رژیم فاقد گلوتن
بسیاری از فرآورده های فاقد گلوتن، دارای محتوای پایینی از فیبر هستند. خودداری از مصرف غلات کامل، موجب کمبود فیبر می گردد.
مطالعه ای نیز در سال ۲۰۱۷ بیان کرد استفاده از رژیم فاقد گلوتن در افراد سالم می تواند، ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد؛ به نظر می رسد که این ریسک به دلیل حذف غلات کامل در رژیم فاقد گلوتن، پدیدار می شود.
قبل از استفاده از رژیم فاقد گلوتن به موارد زیر توجه کنید.
- برخی افراد برای بهبود ناراحتی های گوارشی، دردهای شکمی، نفخ و اسهال خود از رژیم‌های فاقد گلوتن استفاده می‌کنند؛ توصیه ما به شما این است که به پزشک خود نیز مراجعه کرده و علت اصلی این مشکلات را ریشه یابی کنید.
- برای تنظیم رژیم فاقد گلوتن از یک متخصص تغذیه کمک بگیرید؛ تا از عدم ابتلا به کمبودهای تغذیه ای در رژیم فاقد گلوتن اطمینان حاصل کنید.