اسهال
اسهال عبارت است از دفع مدفوع شل که سه بار یا بیشتر از سه بار در روز رخ می دهد و معمولا بیشتر از 300 میلی لیتر مایع که حاوی مقدار زیادی الکترولیت مانند سدیم و پتاسیم است؛ را دفع می شود.
انواع اسهال
این اسهال هنگامی رخ می دهد که محلول فعال اسمزی در روده حضور داشته و کمتر جذب شود؛ مانند اسهالی که طی سندرم دامپینگ در فرد رخ می دهد.
به دنبال مصرف لاکتوز در افرادی که عدم تحمل به لاکتوز دارند نیز؛ اسهال اسموتیک رخ می دهد.
این نوع اسهال ناشی از ترشح فعال الکترولیت ها و آب توسط اپی تلیوم روده ای است. اگزوتوکسین های باکتریایی، ویروسی و افزایش ترشح هورمون روده ای موجب اسهال ترشحی می شوند. برخلاف اسهال اسموتیک، گرسنگی سبب بهبود اسهال ترشحی نمی گردد.
این نوع اسهال همواره با آسیب مخاط همراه بوده و منجر به دفع موکوس، مایعات، خون و پروتئین های پلاسما و تجمع الکترولیت ها و آب در روده می گردد. ممکن است ترشح پروستاگلاندین ها و سیتوکین ها در اسهال اگزوداتیو دخیل باشد. اسهال همراه با بیماری کرون، کولیت السراتیو و رادیوتراپی روده ها، جزء اسهال اگزوداتیو هستند.
در صورت صدمه به روند هضم و جذب، چربی ها و سایر مواد مغذی وارد مدفوع می گردند؛ دفع چربی بیش از مقدار معمول در مدفوع را "استئاتوره" می نامند. این نوع اسهال در نتیجه عدم وجود سطح جذبی سالم و تولید ناکافی و یا جریان مختل اسیدهای صفراوی به وجود می آید مانند آنچه در سندرم روده تحریک پذیر و یا خارج نمودن قسمت عمده ای از روده دیده می شود.
داروهایی نظیر لاکتولوز و سولفانات پلی استرن به همراه سوربیتول، منجر به افزایش حرکات روده و ایجاد اسهال می گردند.
توصیه های علمی برای رفع اسهال
مصرف پروبیوتیک می تواند منجر به بهبود اسهال گردد. مکمل یاری با پروبیوتیک ها می تواند منجر به کاهش عود عفونت مرتبط با دیفیسیل و اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک درمانی گردد؛ با اینحال یافته های مرتبط، برای در نظر گرفتن این مکمل یاری به عنوان درمان اصلی اسهال کافی نمی باشد.
پس از تشخیص عامل پدید آورنده اسهال، به عموان اولین گام، جایگزینی مایعات و الکترولیت های از دست رفته با مصرف آب گوشت، محلول های الکترولیتی، آب سبزیجات و مایعات ایزوتونیک صورت می گیرد.
استفاده از رژیم های محدود کننده ای نظیر "BRAT" که شامل موز، برنج، سس سیب و نان تست بوده؛ کفایت تغذیه ای کافی را نداشته و استفاده از آن ها در بیماری اسهال حاد توصیه نمی گردد.
در گام بعد، کربوهیدرات های نشاسته ای مانند غلات، نان ها، گوشت های کم چربی و مقادیر کم سبزیجات و میوه جات می توانند به رژیم اضافه شوند و نهایتا چربی ها مصرف شوند.
قندهای الکلی، لاکتوز، فروکتوز و مقادیر زیاد ساکارز، می توانند منجر به اسهال اسموتیک شوند. مصرف کافئین و نوشیدنی های الکلی نیز، در این دوره محدود می شود.
مصرف کمتر از 12-6 گرم لاکتوز، 15-10 گرم فیبر نامحلول، قندهای الکلی کمتر از 10 گرم در روز، کمتر از 25-20 گرم فروکتوز در روز، کمتر از 50-25 گرم ساکارز در روز توصیه می گردد.
استفاده از حداقل مقدار فیبر و یا رژیم کم باقیمانده در این افراد، ندرتا پیشنهاد می گردد؛ استفاده از یک رژیم عادی قابل تحمل با مقادیر متوسط فیبر در این گروه از بیماران، توصیه می گردد. استفاده نسبتا کم و متعادل ترکیبات پره بیوتیک و فیبرهای محلول مانند پکتین و صمغ ها، می تواند حرکت در خلال روده را کند نماید.
با شروع بهبود اسهال، مصرف مقادیر بیشتر فیبر ممکن است به اصلاح عملکرد طبیعی مخاط، افزایش جذب آب و الکترولیت ها و افزایش قوام مدفوع کمک کند.
اسهال کودکان
اسهال حاد در نوزادان و کودکان کم سن تر، خطرناک تر است؛ زیرا بدن این گروه سریعا دهیدراته شده و آب از دست می دهد.
در موارد اسهال شدید هدف اولیه، اصلاح آب و مایعات می باشد. در اسهال غیرقابل کنترل و شدید به خصوص در کودکان و شیرخواران، تغذیه وریدی ممکن است مورد نیاز باشد.
از آنجا که ممکن است فعالیت آنزیم ها و مکانیسم های تجزیه قندها طی بیماری های التهابی و عفونی روده کاهش یابد؛ مصرف قندها در کودکان ممکن است نیاز به محدودیت داشته باشد.
سازمان جهانی بهداشت، مصرف محلول هایی که میزان اسمولالیته پایین تری در حدmOsm/L 200-25 دارند را برای درمان اسهال حاد توصیه کرده است؛ استفاده از محلول های ORS در کودکان مبتلا به اسهال، منجر به کاهش نیاز به درمان های وریدی، کاهش معنی داری در برون ده مدفوع و تهوع می شود.
رژیم "مایع کامل" یا "مایع صاف" که غنی از فروکتوز، لاکتوز یا سایر قندها است؛ برای بهبود اسهال مناسب نیست. این رژیم ها به منظور استراحت روده داده می شوند و آسیب بیشتری را به نوزاد یا کودک وارد می کنند.