نفخ معده
علل ایجاد نفخ
گازهای بلعیده شده و گازهایی که در نتیجه پروسه هضم و عملکرد باکتری ها در دستگاه گوارش پدید می آیند؛ مجموعا گازهای روده ای را تشکیل می دهند. بیماران معمولا از نفخ شکمی و درد در ناحیه شکم شکایت دارند که این مورد به دلیل تجمع گاز در قسمت بالا یا پایین مجرای گوارشی می باشد. مقدار گاز بلعیده شده با افزایش سرعت غذا خوردن یا نوشیدن، جویدن آدامس، مکیدن آبنبات، مصرف نوشیدنی های کربوهیدراتی و استفاده از دندان مصنوعی که به درستی جایگذاری نشده باشد؛ افزایش می یابد.
بسته به نوع میکروارگانیسم های موجود در کولون، ممکن است غذایی که در یک فرد ایجاد گاز می کند در شخص دیگری این اثر را نداشته باشد.
عدم تحرک جسمانی، کاهش حرکات دستگاه گوارش، ائروفاژی (بلع مقدیر زیاد هوا)، برخی ترکیبات موجود در رژیم غذایی، و برخی بیماری های خاص دستگاه گوارش، منجر به تغییر میزان گاز موجود در دستگاه گوارش و بروز علائم مختلف می گردند.
مصرف زیاد فیبر رژیمی (به ویژه فیبر محلول)، نشاسته مقاوم، لاکتوز در افرادی که عدم تحمل به لاکتوز دارند یا مصرف فروکتوز یا قندهای الکلی نظیر سوربیتول در مقادیر متوسط، ممکن است منجر به افزایش تولید گاز در کولون گردد.
از مواد غذایی ایجاد کننده نفخ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
لوبیا، سبزیجات (بروکلی، کلم، کلم بروکسل، گل کلم، پیاز، قارچها، مارچوبه، کنگر فرنگی)، برخی میوه ها (گلابی، سیب، هلو)، غلات کامل (غلات با سبوس)، نوشیدنی هایی که شربت ذرت در آنها استفاده شده، لبنیات (ماست، شیر، پنیر)، غذاهای بسته بندی شده که حاوی لاکتوز یا شیر هستند، قندهای الکلی (استفاده شده در آدامس ها و آبنبات)
توصیه های علمی برای بهبود نفخ معده
- مواد غذایی را با دهان بسته بجوید.
- مواد غذایی را آرام میل کنید.
- از نوشیدن مایعات به وسیله نی و جویدن آدامس امتناع کنید.
- راست ایستادن، ورزش ملایم، تحرک فیزیکی و ماساژ شکمی می توانند به دفع گاز کمک کنند.
- میزان دریافت فیبر در رژیم باید در حد معمول (5-3 سهم سبزی، 5-3 سهم میوه) باشد.
توصیه های تجربی برای بهبود نفخ
- غذاهای ایجاد کننده ی نفخ را مشخص کرده و به تدریج مصرف آنها را کاهش دهید.
- نوشیدنی های گازدار را از رژیم غذایی حذف کنید؛ گاز co2 موجود در حباب های این نوشیدنی ها باعث نفخ شده و تخلیه ی معده را کند می کند.
- از مصرف غذاها و نوشیدنی هایی که حاوی سوربیتول و فروکتوز هستند؛ اجتناب کنید.
- مکمل های فیبردار و غذاهای سرشار از فیبر نشانه های نفخ را تشدید می کنند.
- گاهی اوقات نفخ به یبوست مربوط می شود و بنابراین باید این مشکل را برطرف کنید.
- اگر پس از مصرف شیر یا محصولات لبنی دچار نفخ می شوید؛ باید انواع بدون لاکتوز این محصولات را مصرف کنید یا لبنیات را همراه با قرص های حاوی آنزیم لاکتاز استفاده کنید.
- مصرف ماست، روغن نعناع فلفلی، زیره سبز، زیره سیاه و زردچوبه میزان گاز روده ها و نفخ را کاهش می دهد.
- بهتر است وعده های غذایی را در حجم کم و دفعات زیاد استفاده کنید.
- روزانه به مقدار کافی آب (تا 8 لیوان) بنوشید. کمبود مایعات بدن باعث ایجاد یا تشدید یبوست شده و نفخ را تشدید می کند.
- غذاهای تازه و طبیعی مصرف کنید و از مصرف غذاهای سرد و بسته بندی شده اجتناب کنید. یکی از علل عدم توصیه ی مصرف این غذاها کاهش دریافت نمک است. مصرف زیاد نمک سبب جذب مقدار فراوانی آب از معده می شود.
- مصرف زیاد قهوه، چای و شکلات، باعث تحریک هاضمه و ایجاد نفخ می شود.
- از مصرف غذاهای چرب پرهیز کنید؛ زیرا هضم چربی دشوار است و ممکن است موجب نفخ شود.
- برای کاهش خاصیت نفخ آوری لوبیای پخته، می توان لوبیا را 24 ساعت درون آب خیساند و سپس آبپز کرد؛ البته این کار سبب خروج مواد مغذی لوبیا نیز می شود.
- پختن غذاها، هضم آنها را راحت تر می کند.
- از جویدن آدامس پرهیز کنید؛ زیرا جویدن آدامس موجب بلع مقادیر زیاد هوا می شود.
- قدم زدن پس از صرف غذا حرکات روده ها را تحریک می کند و باعث کاهش نفخ می شود.