سنگ کلیه
رژیم DASH، رژیم قلیایی یا رژیم های معمول با میزان کلسیم کافی، پروتئین حیوانی کم، نمک کم و آب کافی، نمونه ای از رژیم هایی هستند که خطر تشکیل سنگ های کلیوی را کاهش می دهند. با مراجعه به پزشک و بررسی فاکتورهایی مانند اگزالات، کلسیم و سیترات ادراری، می توان از ابتلا یا عدم ابتلا به سنگ کلیه اطمینان حاصل کرد.
کربوهیدرات
مصرف فروکتوز، ریسک ابتلا به همه ی انواع سنگ کلیه را بالا می برد. فروکتوز ممکن است؛ دفع کلسیم و اگزالات ادراری را افزایش دهد. فروکتوز تنها کربوهیدرات شناخته شده است که موجب افزایش تولید اسید اوریک و دفع ادراری آن می شود. همچنین ممکن است فروکتوز سبب افزایش مقاومت به انسولین و در نتیجه کاهش PH ادراری شود.
مصرف میوه و سبزی در مبتلایان به سنگ کلیه به دلیل محتوای بالای پتاسیمی آنها دارای اثرات بهبود دهنده است؛ اما باید توجه شود که به دلیل محتوای بالای فروکتوز میوه، تاکید بیشتر بر مصرف سبزیجات است.
پروتئین
مطالعات نشان داده اند که رژیم هایی با سطح پروتئین بالا به دلیل افزایش سطح اگزالات ادراری، احتمال ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهند. بنابراین باید مقدار نرمالی از پروتئین در رژیم غذایی جای داده شده و از افراط پرهیز شود. میزان تاثیر رژیم هایی با کلسیم کافی، پروتئین حیوانی کم، نمک کم (کمتر از 4 گرم)، در کاهش دفع اگزالات بیش از میزان تاثیر یک رژیم غذایی سنتی کم اگزالات می باشد.
چربی
استفاده از اسیدهای چرب امگا-3 مانند روغن ماهی به همراه با سایر مشاوره های رژیمی، می تواند در درمان بیماران سنگ کلیه مفید واقع شود.
مصرف "ایکوزاپنتانوئیک اسید" که نوعی اسید چرب امگا3 است؛ نیز موجب کاهش قابل توجه دوره های تشکیل سنگ می شود.
ویتامین ها
ویتامین C
مصرف بیش از حد مکمل ویتامین C می تواند منجر به تشکیل سنگ کلیه شود.
ویتامین B6
مکمل یاری با ویتامین B6 می تواند باعث کاهش اگزالات ادراری در برخی افراد که سنگ کلسیم اگزالات تولید می کنند؛ شود.
مواد معدنی
کلسیم
مکمل های کلسیم می توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند؛ با این حال باید توجه داشت که دریافت بالاتر کلسیم از منابع غذایی مانند منابع لبنی و یا غیر لبنی، با کاهش خطر ابتلا به سنگ های کلیوی ارتباط دارد. منابع کلسیم باید در وعده های متفاوت پخش شده و مصرف شوند. انتخاب لبنیات کم چرب گزینه ی مناسبی برای کاهش دریافت اسیدهای چرب اشباع می باشد.
آب و نوشیدنی ها
افزایش دریافت مایعات یکی از راه های پیشنهاد شده برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه می باشد. حجم ادرار 5/2 لیتر یا بیشتر در یک روز، از از ابتلا به این عارضه پیشگیری می کند. افراد باید در هر وعده غذایی، در زمان خواب و در نصف شب زمانی که جهت دفع ادرار از خواب بیدار می شوند؛ 250 میلی لیتر مایع دریافت کنند.
آب قره قاط سیاه
آب قره قاط سیاه، ادرار را اسیدی کرده و در درمان سنگ استراویتی مفید است.
آب توت سیاه
آب توت سیاه نیز به دلیل قلیایی کردن ادرار، سیترات و اگزالات ادراری را افزایش داده و می تواند از بروز سنگ های اسید اوریک جلوگیری کند.
چای، قهوه، قهوه بدون کافئین، آب پرتقال، آبجو و شراب نیز خطر تشکیل سنگ های کلیوی را کاهش می دهند. قهوه و چای به دلیل دارا بودن کافئین باعث ایجاد اثرات دیورتیک (ادرار آور) متوسط می گردند و به این شکل خطر تشکیل سنگ های کلیوی را کاهش می دهند. با توجه به اینکه قهوه های دکافئینه، فاقد کافئین هستند؛ به نظر می رسد مکانیسم های دیگری نظیر خاصیت آنتی اکسیدانی فیتوکمیکال های موجود در این مواد غذایی در کاهش خطر تشکیل سنگ های کلیوی نقش دارند.
آب پرتقال
آب پرتقال حاوی سیترات می باشد که باعث ایجاد بار قلیایی ادرار می گردد.
چای
به دلیل محتوای بالای اگزالات چای، باید آن را با مقدار زیادی شیر مصرف کرد؛ به نظر می رسد شیر جذب اگزالات را از طریق اتصال کلسیم به آن کاهش داده و کمتر قابل جذب می کند.
دم نوش های گیاهی دارای محتوای بسیار پایین تر اگزالات بوده و جایگزین مناسبی برای چای هستند.
اگزالات
منابع غذایی حاوی اگزالات شامل مواردی مانند ریواس، اسفناج، توت فرنگی، شکلات، کاکائو، سبوس گندم و محصولات گندم کامل، مغزها (بادام، بادام زمینی و گردو)، چغندر، چای (سبز، سیاه، یخی و فوری) و مقادیر بالای زردچوبه هستند.
در صورت بالا بودن اگزالات ادرار، از مصرف مواد غذایی که اگزالات متوسط تا شدیدی دارند؛ خودداری نمایید. بر اساس شواهد موجود نیازی به محدودیت شدید اگزالات رژیمی نیست. خودداری از مصرف مقادیر بیش از حد اگزالات همراه با توصیه به افزایش دریافت کلسیم پیشنهادی معقولانه به نظر می رسد.
توصیه های غذایی برای کاهش اگزالات ادراری، شامل مصرف پروبیوتیک، کاهش اگزالات رژیم غذایی و مصرف همزمان غذای غنی از کلسیم و یا مکمل جهت کاهش جذب اگزالات می باشد.
رژیم های غذایی با خاکستر اسیدی یا بازی
مواد غذایی دریافتی می توانند اسیدیته ادرار را تحت تاثیر قرار دهند. مواد غذایی به طور کلی به سه دسته: غذاهایی با خاکستر بازی، غذاهایی با خاکستر اسیدی و غذاهای خنثی تقسیم می شوند.
مواد غذایی با خاکستر اسیدی
مواد غذایی غنی از پروتئین (گوشت، ماهی، ماکیان، تخم مرغ، پنیر، نان ها و غلات) مسئول اصلی خاکستر اسیدی ادرار هستند.
سایر گروه های غذایی با خاکستر اسیدی
پروتئین: گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، تمام انواع پنیر، کره بادام زمینی و بادام زمینی
چربی: آجیل، گردو، تخمه کدو، دانه کنجد، دانه آفتابگردان
کربوهیدرات: تمام انواع نان (به ویژه سبوس جو، جو دو سر، سبوس برنج، گندم به ویژه گلوتن)
دسرها: ژلاتین (با و یا بدون آسپارتام) و پودینگ ها
مواد غذایی با خاکستر قلیایی
به طور کلی میوه ها و سبزی ها به استثنای آلوها و ذغال اخته، خاکستر بازی ایجاد می کنند. این میوه ها حاوی "اسید بنزوئیک" و "اسید کوئینیک" هستند که در ادرار به شکل "اسید هیپوریک" دفع می گردند.
چربی ها: آجیل، بادام، بلوط، نارگیل
سبزیها: تمام انواع سبزیها شامل حبوبات، چغندر، برگ های چغندر، کلم، خردل، اسفناج، قاصدک، برگ شلغم
میوه ها: تمام انواع میوه ها به ویژه کشمش، خرما، انجیر، موز، زردآلوی خشک، سیب، آلو و مویز
ادویه جات و سبزیجات خشک: تمام انواع آنها مانند نعناع، ریحان، گشنیز، پودر کاری، پونه، جعفری
شیرین کننده ها: شربت ذرت خوشه ای شیرین، شکر قهوه ای، ملاس (یک محصول جانبی که در روند تهیه شکر از چغندر قند یا نیشکر پدید می آید.) و پودر خشک کاکائو
نوشیدنی: قهوه
مواد غذایی خنثی
روغن ها: کره مارگارین، روغن های پخت
محصولات لبنی: شیر
سبزیجات: ذرت
شیرین کننده ها: شکر سفید، شربت، عسل
نوشیدنی ها: آب و چای
پورین ها
از مصرف زیاد پروتئین و مواد غذایی غنی از پورین مانند گوشت، ماهی و ماکیان خودداری نمایید.